За многу луѓе спортската исхрана се состои во обезбедување на доволно јагленохидрати за потребите на конкретен натпревар, или пак обезбедување на суплемент. Правилната секојдневна исхрана обезбедува здравје и во голема мера намалување на можноста од повреда, како и побрзо достигнување и одржување на врвна форма потребна за успешно натпреварување.
Секојдневното тренирање создава посебни нутритициони побарувања, особено кај професионалните спортисти, кај кои тренингот и натпреварувањето се всушност и повеќе од вообичаено работно време. Но дури и рекреативното спортување креира нутритициони предизвици. Значи за да се добие максимален ефект од тренингот, потребно е соодветно да се одговори на создадените нутритициони предизвици.
Како изгледа успешната тренинг диета?
Не постои совршена комбинација на јадења, или единствен нутритиционен план кој ќе ги задоволи потребите на секој спортист. Нутритиционата стратегија варира од спорт до спорт, па сосема е нормално и потребно, да се создаде унифициран начин на исхрана за пооделни спортови и за секој спортист пооделно, кои пак се дефинирани од различните културни и животни стилови. Но сепак има заеднички цели во исхраната кои се подеднакво важни за сите спортови.
Различност во исхраната
Вообичаена, општопозната и прифатена е потребата од конзумирање на што е можно поразлични хранливи продукти во секојдневната исхрана. Јапонците дури и ја квантифицирале потребата од различност во исхраната. Според нив потребно е да се јадат по 30 различни хранливи продукти секој ден.
Но што всушност значи различноста, и зошто постојано се појавува како број еден препорака за правилна исхрана?
Вообичаено, премногу се поедноставува начинот на исхрана кај најголемиот дел од луѓето, фокусирајки го вниманието само на еден до два нутритиенти, како Fe, холестерол или шекер.
Еден од недостатоците е тоа што премногу лесно се прикачуваат етикети и се утврдува значењето на поедини хранливи продукти, што секако не е правилно, на пример може да се верува дека јогуртот е корисен, а холестеролот е штетен.
Но дали е тоа секогаш така?
Всушност начинот на кој се користи храната, детерминира дали изборот на хранливи продукти е добар или лош, во насока на исполнување на нутритиционите цели.
На пример, шејк од 2-3 банани е одличен како попладневен додаток за гладен кошаркар, но во секој случај претставува оптеретување за гимнастичар на пример и истовремено ќе биде особено тешко прифатен од маратонец кој би требало да истрча 30 км.
Еден од проблемите со симплифицираното етикетирање на храната како добра или лоша, е тоа што води до ограничувачки и ригиден начин на исхрана.
За да се разбере значењето на различноста во исхраната, треба да се има на ум комплексноста на храната која ја конзумираме.
Нутритиентите и хемикалиите во храната не се одделени и не се конзумираат одделно. Во портокалот има повеќе од само Vit.C , а и во месото има многу повеќе од протеини.
Од друга страна хемикалиите во хранливите продукти, меѓусебно стапуваат во интеракција, при конзумирање на различните хранливи продукти.
И ако со поголемиот број од препорачани диети е распространет митот дека одредени хранливи продукти не треба да се комбинираат при исхраната, вистината е дека квалитетот на конзумираниот оброк се подобрува со мешањето на продуктите.
На пример Fe (железо), подобро се апсорбира во присуство на Vit.C, што на пример го прави пожелно и корисно пиењето на сок од портокал при конзумирање на појадок од житарици.
Особено значајно за исхраната е спознанието дека премалку се знае за хемиските и физичките својства на храната која ја конзумираме.
Вистинска количина на јаглени хидрати во храната
Кога беа промовирани првичните препораки за повисок внес на јаглени хидрати, првенствено се мислеше на житарици, влакна, овошје и зеленчук.
Главниот бенефит кој се очекуваше се однесува всушност на:
1. подобриот внес на гориво за физички активните луѓе,
2. пониска енергетска вредност на храната која секако ќе придонесе кон поефикасна контрола на телесната тежина, како и
3. поголема хранлива вредност на исхраната (повеќе минерали и витамини по еден залак храна).
Она што не се очекуваше е тоа дека прехрамбената индустрија ќе создаде огромна палета на комбинирана храна со малку масти и висока концентрација на јагленихидрати. Уште помалку се очекуваше дека луѓето така добро ќе ја прифатат таквата храна.
Дел од ваквата новосоздадена храна (обезмастеното млеко или јогуртот со ниска концентрација на масти) може да понуди добра нутритивна вредност, но оваа храна не е со пониска вредност во килоџули, заради тоа што намалената концентрација на масти е заменета со шекер. Понатаму, храната која го носи името обезмастена често прави илузија кај луѓето дека може да биде конзумирана во поголема количина, при тоа конзумирајќи храна богата со јагленихидрати а со ниска хранлива вредност. Не е чудно што користејќи ваква храна, луѓето стануваат подебели, па заради тоа и потребата за повторно популаризирање на диетите со ниска или умерена количина на јаглени хидрати.
Основната заблуда во однос на ваквиот тип на храна кај спортистите е дека тоа е храна која е пожелна за нив со оглед на тоа дека содржи висока концентрација на јаглени хидрати кои се всушност гориво. Главниот проблем е во тоа што сите спортисти немаат подеднакви потреби за гориво. Во суштина употребата на храна богата со јаглени хидрати мора и единствено е оправдана кај спортистите само доколку е ,,таргетирана“ за оние и тогаш кога е неопходна и тоа само во услови кога со таквата храна ќе бидат обезбедени до 50% од потребната енергија. Се што е поинаку разбрано и применето е неупатно, дури и штетно.
Николче Костовски
Comments